آداب ظاهری تلاوت قرآن
لازم است شخص قرآن خوان وضو داشته باشد، چه در حالت ایستاده و چه به صورت نشسته قر آن را بسیار با ادب بخواند. بهترین قرائت آن است که شخص در حالت ایستاده و در نماز آن را می خواند.
فرد قرآن خوان باید آن را آهسته و به صورت شمرده بخواند و در آن تفکر و تامل بنماید. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است:
«من قرا القرآن فی اقل من ثلاث لم یفقهه» (از عبدالله بن عمر بروایت امام ترمذی)
«هر کس قرآن را در کمتر از سه روز بخواند، نه قرآن او را آگاه می سازد و نه او معانی آن را درک می‌کند».
مستحب است قرآن را با ترتیل و شمرده بخوانیم .
با رعایت تجوید بخوانیم.
باید حق هر آیه را رعایت کنیم. وقتی به آیه سجده می رسیم سجده نماییم. همچنین اگر از قرائت دیگری آیه‌ی سجده را شنیدیم و وضو داشتیم لازم است سجده کنیم.
سجده تلاوت پس از خواندن آیه سجده بر قاری، سامع و مستمع بر هر سه سنت است.
سجود تلاوت در قر آن چهارده تا است، آیه‌ی سجده، یک سجده دارد.این سجده های قرائت عبارتند از:
دو سجده در سوره‌ی حج، دوازده سجده دیگر در سوره های:
الأعراف و الرعد و النحل و الاسراء و مریم و الفرقان و النمل و ألم تنزیل السجده و فصلت و النجم و الانشقاق و اقرأ.
سجده تلاوت حکم نماز را دارد. وضو و طهارت لباس و بدن و جای نماز و رو به قبله سجده کردن در آن لازم است. سجود تلاوت در نماز تابع نماز است و در بیرون از نماز به نیت، استقبال قبله، الله اکبر تحریمیه، الله اکبر سجود برای به سجود رفتن، سلام دادن بعد از فراغت از سجود و گفتن سبحان ربی الاعلی و بحمده در سجود و گفتن اللهم لک سجدت تا آخر در سجود، به همه‌ي این ها نیاز دارد.
در صحیحین (بخاری و مسلم) این روایت از عبد الله بن عمر وارد شده:
«کان النبی صلی الله علیه وسلم یقرأ القرآن فیقرأ السورة فیها سجدة فنسجد معه حتی ما یجد بعضنا موضعا لمکان جبهته».
«رسول الله صلی الله علیه وسلم سوره‌ای از قرآن را می‌خواند که در آن سوره سجود تلاوت بود ایشان به سجود می رفتند ما هم همراه ایشان به سجود می رفتیم، تا جایی که بعضی از ما (یاران پیغمبر) برای نهادن پیشانیش بر زمین جایی نمی‌یافت».
اگر در مسجد قرار داریم و یا در جایی که احتمال می رود قرائت قران ما سبب آزار دیگران شود و یا مزاحمتی برای آنها ایجاد نماید و باعث حواس پرتی دیگران در نماز شود، بهتر است قرآن را آهسته بخوانیم.
در شروع قرائت قرآن نخست اعوذ بالله من الشیطان الرجیم می گوییم، چون خداوند عزوجل می‌فرماید:
(النحل:97) «آنگاه که قرآن را می خواهی تلاوت کنی از شیطان رجیم به خدا پناه ببر».
آداب باطنی تلاوت قرآن
لازم است شخص قرآن خوان تلاوتش همراه با تعظیم و تدبر باشد. زیرا خداوند به بندگان خود بی نهایت لطف و عنایت کرده است که قران را از عرش جلال خود به درجه فهم و درک آن ها نازل فرموده است. پس بنگریم خداوند چه لطفی در حق بندگان خود مرحمت فرموده است. به طوری که حتی مفاهیم و معانی کلام خود را که صفت ذات مبارک اوست خور درک انسان قرار داده است.بنگریم که چگونه آن صفت قدیم و قائم به ذات خود را در قالب الفاظ و اصوات که لازمه ی صفات آدمی است متجلی ساخته است. چون انسان از درک صفات خداوند عاجز و ناتوان است و تنها در قالب صفات آدمی می تواند آنها را درک کند.
قرآن خوان باید به محض تلاوت قرآن عظمت گوینده ی آن را در دل خود مستحضر نماید و چنان احساس کند که او مبلغ قرآن است و چنان بپندارد که خداوند به وسیله ی قرآن او را مورد خطاب قرار می‌دهد.
با سکینه، آرامش و تدبر و تفکر، صبر و استجابت به تلاوت قرآن کریم بپردازید.
امام مسلم از حذیفه بن یمان روایت کرده که می گوید: شبی با پیامبر به نماز ایستادم. آن حضرت سوره‌ی بقره را قرائت نمودند. در دل گفتم چون صد آیه را بخواند رکوع خواهد نمود ولی آن حضرت از آیه صدم هم گذشت. در دل گفتم چون سوره‌ی بقره را تمام کند، رکوع می‌کند، ولی آن حضرت سوره‌ی بقره را تمام کردند و سوره‌ی آل عمران و سوره‌ی نساء و بعد سوره‌ی مائده را نیز خواندند. قرائت شان آرام و با ترتیل بود.
البته این عادت و شیوه پیغمبر صلی الله علیه وسلم و صحابه کرام رضوان الله علیهم اجمعین و تابعین رحمهم الله در پیروی از آن حضرت بود که با تدبر و تامل و وقوف در مفاهیم و معانی آیات الهی عنایت خاصی داشتند.
وقتی که مشغول تلاوت قرآن هستید به یاد آورید که خداوند با شما در حال حرف زدن است. اصل این موضوع در حدیثی آمده که رسول الله فرمودند: وقتی یکی از شما اراده سخن گفتن خود با خدا را دارد نماز بخواند و اگر می خواهد خدا با او سخن بگوید قرآن را تلاوت نماید.
اسباب استجابت دعا